Các máy móc, thiết bị dùng điện đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống. Việc đo lường điện để kiểm soát các chỉ số như điện áp, cường độ điện,... sẽ giúp các thiết bị này vận hành ổn định và lâu dài. Vậy đo lường điện là gì? Có những thiết bị, dụng cụ đo lường điện nào? Cùng tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây. 

Đo lường điện là gì?

Đo lường là hành động dùng công cụ đo lường để đánh giá, định lượng một đại lượng nào đó. Hành động này sẽ có kết quả bằng số đo có đơn vị.

Vậy đo lường điện là gì? Khái niệm đo lường điện là phương pháp dùng các dụng cụ như ôm kế, vôn kế, ampe kế,... để xác định các đại lượng vật lý của dòng điện. Mỗi một đại lượng sẽ có đơn vị đo lường điện riêng biệt. Như đo cường độ dòng điện bằng ampe kế, kết quả đo có đơn vị là ampe. Đo hiệu điện thế bằng vôn kế, kết quả đo có đơn vị là vôn. 

Vai trò của đo lường điện

Đo lường điện giữ vai trò lớn trong việc kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa các thiết bị điện và hệ thống điện. Cụ thể:

• Đo lường điện giúp sớm phát hiện những hư hỏng hay sự cố trong mạch điện, thiết bị vi mạch. Từ đó nhanh chóng sửa chữa các lỗi sai của hệ thống điện. Tránh để xảy ra các sự cố nghiêm trọng về điện gây thiệt hại lớn về người và của. 

• Vai trò của đo lường điện là xác định các giá trị cần đo. Giúp người dùng nắm bắt được các chỉ số của thiết bị điện, cũng như hệ thống điện. 

• Việc đo lường điện giúp bạn đánh giá được chất lượng của các thiết bị điện sau khi sản xuất. 

• Đo lường điện còn giúp bạn xác định được thông số kỹ thuật của các thiết bị dùng điện. 

Thiết bị đo lường điện là gì?

Để đo lường điện, người ta sử dụng thiết bị đo lường điện. Vậy thiết bị đo lường điện là gì?

Thiết bị đo lường điện là những dụng cụ có công dụng đo đạc các đặc tính của điện như: điện áp, cường độ, điện trở, hiệu điện thế,... Nhờ các thiết bị đo lường điện, chúng ta sẽ dễ dàng biết được các chỉ số quang trọng của hệ thống điện cũng như thiết bị điện. Từ đó nhanh chóng phát hiện những bất ổn của dòng điện và sửa chữa chúng kịp thời. 

Đây là các dụng cụ đo điện có tính ứng dụng cao. Sản phẩm được dùng nhiều trong thực tế, từ các cửa hàng sửa chữa điện tử đến các xưởng công nghiệp, cơ khí, các phòng thí nghiệm điện, điện tử,... 

Cấu tạo dụng cụ đo lường điện

Thiết bị đo lường điện gồm những gì? Các thiết bị, các dụng cụ đo lường điện thường gồm hai bộ phận chính: cơ cấu đo và mạch đo. Cụ thể:

• Cơ cấu đo: gồm phần tĩnh và phần quay. Hai phần này sẽ tạo nên momen quay, giúp phần quay di chuyển với một góc quay tỉ lệ với đại lượng cần đo.

• Mạch đo: đây là phần nối giữa cơ cấu đo và đại lượng đo. Mạch đo sẽ được tính toán để phù hợp với đại lượng cần đo và thang đo của dụng cụ. 

Ngoài ra, các dụng cụ đo lường điện còn có thêm các bộ phận phụ như: bộ phận cản dịu giúp kim đo nhanh chóng ổn định, kim chỉ thị, mặt số, lò xo phản tạo momen hãm,... 

Phân loại dụng cụ đo lường điện

Sau khi biết thiết bị đo lường điện là gì, chúng ta cùng tìm hiểu xem dụng cụ đo lường điện gồm những loại nào? Dụng cụ đo lường điện có bao nhiêu loại? Thực tế, các thiết bị đo lường điện có nhiều loại khác nhau. Có thể phân biệt chúng theo hai cách sau:

Phân loại dụng cụ đo lường điện theo nguyên lý làm việc

Từ các nguyên lý hoạt động của máy, ta có thể chia những thiết bị đo lường điện thành các nhóm:

• Dụng cụ đo kiểu điện từ

• Dụng cụ đo kiểu điện động

• Dụng cụ đo kiểu cảm ứng

• Dụng cụ đo kiểu từ điện

Phân loại dụng cụ đo điện theo chức năng

Từ định nghĩa thiết bị đo lường là gì, ta có thể chia các dụng cụ đo lường điện theo chức năng và đơn vị đo. 

• Đo điện năng: Ví dụ công tơ điện

• Đo điện áp: Ví dụ: Vôn kế

• Đo dòng điện: Ví dụ: Ampe kế

• Đo công suất: Oát kế

• Đo điện trở: Ôm kế

Hiện nay, người ta thường dùng những thiết bị đo lường điện đa năng như: Ampe kìm, Đồng hồ vạn năng, Máy đo điện trở cách điện, Máy đo LCR, Máy đo an toàn điện,... Đây là những thiết bị giúp bạn đo điện nhanh chóng, tiện dụng, cho kết quả có độ chính xác cao. 

Xem thêm: 

• Hướng dẫn cách sử dụng ampe kìm để đo dòng điện đầy đủ và chi tiết nhất
• Cách sử dụng đồng hồ vạn năng cơ bản và đầy đủ nhất

Các loại thiết bị đo lường điện

Để giúp bạn hiểu thêm về các loại thiết bị đo lường điện, bài viết sẽ cung cấp những thông tin quan trọng về các thiết bị đo lường điện phổ biến hiện nay như: ampe kìm, đồng hồ vạn năng, máy đo LCR,...

Ampe kìm

Ampe kìm là dụng cụ cầm tay chuyên dùng để đo và kiểm tra các hệ thống, thiết bị điện. Bạn chỉ cần kẹp kìm qua dây dẫn là có thể biết được các chỉ số dòng điện. Đây là máy đo đa năng, có thể đo dòng điện, tần số, điện số, điện áp,... với dải đo lớn. Kết quả đo nhanh chóng, có độ chính xác cao. Một số dòng ampe kìm còn có các chức năng thông minh khác như: đo nhiệt độ, kiểm tra dẫn điện, thông mạch,... 

Bạn có thể tham khảo một số sản phẩm ampe kìm phổ biến hiện nay như: ampe kìm Kyoritsu 2200, Kyoritsu 2002PA , Kyoritsu 2003A,...

Đồng hồ vạn năng

Đồng hồ vạn năng là dụng cụ đo điện kết hợp nhiều chức năng. Máy có thể đo được điện áp (Volt), dòng điện (cường độ dòng điện - Ampe) và điện trở (Ohm). Các dòng máy cao cấp còn sở hữu các tính năng khác như: đo điện trở, tần số, tụ điện, kiểm tra diode, thông mạch,...

Đồng hồ vạn năng giúp bạn đo các chỉ số về điện nhanh chóng, tiện lợi, cho kết quả chuẩn xác. Một số dòng đồng hồ vạn năng phổ biến hiện nay có thể kể đến như: Kyoritsu 1021R, Kyoritsu 1009, Kyoritsu 1109S...

Máy đo điện trở cách điện

Máy đo điện trở cách điện cũng là một thiết bị đo điện phổ biến, Máy còn gọi là đồng hồ đo điện trở cách điện. Thực chất, máy là một Ôm kế đặc biệt. Sản phẩm dùng điện áp một chiều DC có giá trị cao để đo điện trở của vật liệu hoặc dùng để kiểm tra khả năng cách điện của vật liệu.

Nhờ vậy khi sử dụng thiết bị, người dùng sẽ xác định được khả năng rò rỉ dòng điện, giảm các nguy cơ xảy ra điện giật, chập, cháy,...

Máy đo LCR

Đây là thiết bị đo lường điện khá phổ biến hiện nay. Sản phẩm chuyên dụng để kiểm tra các thông số của linh kiện như: cuộn cảm (L), điện trở (R), cảm kháng (C). Ngoài ra, các dòng máy LCR cao cấp còn được tích hợp thêm các tính năng như: đo điện áp, đo tần số, đo đi-ốt, đo Z, Y,...

Máy đo LCR chủ yếu được dùng trong các nhà máy, phòng thí nghiệm. Mục đích để kiểm tra và sửa chữa các linh kiện điện tử. 

Máy đo an toàn điện

Máy đo an toàn điện là các thiết bị chuyên dụng kiểm tra độ an toàn cho hệ thống điện. Các loại máy phổ biến như: máy kiểm tra cách điện, máy kiểm tra biến áp - động cơ điện, máy kiểm tra dòng rò, máy kiểm tra Hipot Tester,...